Blog Archives

Fobi, bir tür psikolojik rahatsızlık olmakla birlikte korkunun ileri hali olarak tanımlanabilir. Anlık ve olağan korku duygusundan farklı olarak daha yoğun gerçekleşir ve süreklilik durumu söz konusudur. Bunun yanında insanlar bir anda hızla gelişen bir durumdan ötürü korku duygularını aniden geliştirirken fobi sahibi kişiler bu korkularını belirli bir nesne ya da olaya yoğunlaştırmışlardır. Fobi sahibi kişilerde sürekli bir kaygı ve stres hali gözlemlenir. Kişide söz konusu korku nedeni belirli bir stres yaratırken onunla karşılaşma ya da o durumu tecrübe etme düşüncesi de kişide yüksek oranda kaygıya neden olur.

Yaşanan kaygı ve stresle birlikte yüksek orandaki korku da özellikle fobinin gerçekleşmesi durumunda kişide fiziksel ve ruhsal olarak hasar bırakacak sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple tedavi edilmesi gereken ciddi bir psikolojik problemdir. Tedavi sürecinde psikoterapi yöntemleri izlenmektedir. Ve çoğunlukla terapi sürecinden hasta olumlu sonuçlar alarak ayrılır. Hatta fobi tedavisinde kullanılan bilişsel davranışçı terapinin en çok olumlu geri dönüş aldığı rahatsızlıklardan biri fobidir.

Bilişsel davranışçı terapi ekolünde fobiye sahip kişiye uzman bir psikolog yardımıyla rahatsızlığın genel tanımı yapılır, hastada belirli bir farkındalık oluşturulur. Hastanın durumuyla ilgili ve tedavi metodu hakkında bilgilendirilmesi sağlanır. Daha sonrasında psikolog hastanın düşünce sistemine yönelmesini sağlar. Böylelikle kişi zihninde fobisiyle karşılaşır ve onu muhakeme etmeye başlar. Aslında söz konusu fobinin sandığı kadar büyük ve tehlikeli olmadığı, onun var olmasının içinde bulunduğu kadar korku halinde olmaması gerektiğiyle alakalı farkındalık oluşturulur. Hastaya telkinler verilir. Diğer yandan bir takım davranışsal hedefler belirlenerek hastalığın durumuna ve seyrine göre egzersiz, ödevler ve yüzleşme provaları uygulanır. Sistematik bir şekilde ve bir uzman eşliğinde yürütüldüğünde bu terapi yöntemiyle gözle görülür sonuçlar elde etmek mümkündür.

Bir diğer tedavi yöntemi ise sistematik duyarsızlaştırmadır. Aynen bilişsel davranışçı terapide olduğu gibi uzman bir psikologla yürütülmesi gerekir. Aksi halde fobiyi yok etmek hedeflenirken fobi daha da çok artabilir ya da yeni fobilere neden olabilir. Bunun yanında yanlış yapılan bir terapi hem ruhsal hem fiziksel birçok soruna da yol açabilmektedir. Sistematik duyarsızlaştırma terapisindeyse hastanın fobi haline getirdiği durumun etki düzeylerine göre -korkuyu en az yaşatan durum, korkuyu en çok yaşatan durum- gibi hiyerarşik bir sıralamaya konulması ve azdan çoğa doğru hasta bireyin bu durumlarla yüzleştirilmesine dayanan tedavi biçimidir.

Fobiler psikolojik bir rahatsızlık olup, kişinin bir durumu ya da nesneyi olduğundan daha büyük bir durum ya da göründüğünden daha kötü bir nesneymiş gibi algılaması ve bu durum veya nesneden kaçınma/korkma hali olarak tanımlanabilir.

Fobiler, günlük hayatta yaşayabileceğimiz ve yaşamamızın gayet doğal olduğu olağan ve ani gelişen korku ve kaygı halleriyle karıştırılmamalıdır. Fobi, korkunun çok daha ileri boyutudur ve içinde sürekli kaçınma ve yoğun bir kaygı halini de barındırır. Korkulacak ya da fobi haline gelmiş şeyler bellidir. Fobiye sahip birey günlük yaşamında sürekli olarak bu belirli durum ya da nesnenin varlığından kaygılanır ve her an karşılaşılacakmış korkusunu içinde tutar.

Fobinin ciddi bir ruhsal problem olarak görülmesinin sebebi kendisine karşı fobi geliştirilen şeyle yüzleşilmesi durumunda bireylerin beynin savunma mekanizması olarak başka ruhsal ve fiziksel sorunlarla karşılaşmasıdır.

Bunun yanı sıra fobilerin türlerine göre değişmekle birlikte kişinin sürekli bu kaygı ve korku haliyle yaşaması da sosyal, gündelik, iş ve özel hayatını da ciddi oranlarda etkileyebilmektedir. Bu bakımdan fobi rahatsızlığı tedaviye muhtaç bir hastalık olmakla birlikte büyük oranda tedaviye yanıt veren de bir psikolojik sağlık sorunudur.

Fobiler türlerine göre üç ana başlıkta değerlendirilmektedir. Bu başlıklar; “Sosyal Fobi, Özgül Fobi ve Agora Fobidir”.

Sosyal fobiye sahip bireyler diğer insanlardan çoğunlukla çekinir, başkalarının kendisi hakkında kötü düşüneceğine olmadık bir yerde küçük düşeceğine dair korkular barındırırlar. Bir mekanda vakit geçirmek, bir toplantıya katılmak, sunum yapmak, bir yemek organizasyonunda bulunmak bahsedilen bu kaygı ve korkular sebebiyle onlara tam bir sıkıntı ve zorlanma anları yaşatırlar. Bu sebeple genellikle böyle ortamlarda bulunmamaya çalışırlar. Bulunmak zorunda kaldıklarında da sıkıntı ve stres dolu zor anlar yaşadıklarını gözlemleyebilirsiniz.

Özgül fobi; belirli bir nesne, hayvan ya da duruma karşı yaşanan fobi halidir. Bir kişi bir köpeğe, büyük binalara, bisiklet kullanmaya ve benzeri türdeki durumlara karşı fobi geliştirebilir. Bu tür fobilerde birey kendi için fobi haline gelmiş olan şeyden kaçınma tavrı sergiler ve onunla karşılaşmamaya çalışır. Karşılaştığı durumlardaysa ondan kaçmak, bulunduğu ortamı terk etmek gibi davranışlar sergilerler. Fobileriyle yüz yüze kaldıklarında ve bu durumu sonlandıramadıklarındaysa fiziksel ve psikolojik olarak kendilerine zarar verebilecek tepkimeler içerisine girebilmektedirler.

Agora fobi, özgül fobiye benzer olarak belirli bir şeye karşı korku beslemeyle oluşan bir türdür. Bir diğer adı açık alan fobisidir. Açık alan fobisinde kişi, asansörde kalmak, küçük bir odada kapalı kalmak, tuvalette kilitli kalmak gibi korkuları içerisinde barındırır. Bu durumları yaşamamak için çoğunlukla kendi konfor alanlarından pek ayrılmak istemezler. Zorunlu olarak dışarı çıktıklarındaysa onları stresli ve sürekli diken üstünde görürsünüz.